Het Verbond van Financiële Beroepsorganisaties (VFBO) pleit voor een sterke vereenvoudiging in de fiscale behandeling van de eigen woning. Woningbezit en daaraan gekoppelde schulden zouden fiscaal moeten verhuizen van box 1 naar box 3. Die verhuizing betekent ook afschaffing van een heilig huisje: de hypotheekrenteaftrek.
Uit een representatieve enquête onder de meer dan 10.000 financieel adviseurs die zijn aangesloten bij VFBO blijkt dat 86% voorstander is van aanpassing van de fiscale regels voor de eigen woning. Met name de complexiteit van die regels is de meeste financiële specialisten een doorn in het oog.
“Het exacte fiscale verleden rond de eigen woning is vaak lastig te herleiden, zeker bij partners met ieder een eigen verleden”, aldus VFBO-vicevoorzitter Anneke Janssen. “Dat maakt de regeling moeilijk controleerbaar: voor de klant, voor de adviseur én voor de Belastingdienst. Dit zorgt voor fiscale onzekerheid en draagt zeker niet bij aan financiële gezondheid voor iedereen. Bovendien maakt die complexiteit advies onnodig ingewikkeld en daarmee onnodig kostbaar.”
Onderzoeken in opdracht van het ministerie van Financiën naar de werking van de fiscale regeling (uitgevoerd door Panteia en SEO) onderschrijven deze conclusie: de eigenwoningregeling is complex, niet doelmatig, oncontroleerbaar en in de praktijk onuitvoerbaar.
Speciale vrijstelling in box 3
Ruim 70% van de adviseurs ziet in overheveling van box 1 naar box 3 de oplossing. De eigen woning dient in box 3 wel een aparte behandeling te krijgen. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden, bijvoorbeeld door vrijstelling van de (over)waarde van de woning en/of een aparte heffingskorting voor eigenwoningbezitters.
Fiscale compensatie voor huiseigenaren is noodzakelijk. Immers, door de afschaffing van de hypotheekrenteaftrek worden verschillende huishoudens hard geraakt. Experts van het VFBO hebben daartoe diverse scenario’s doorgerekend. Zonder compensatie lopen de extra woonlasten op, van (gemiddeld) € 130,- per maand voor starters tot € 235,- per maand voor gepensioneerden.
Vereenvoudiging
Uit een vandaag door het VFBO georganiseerde paneldiscussie blijkt brede bijval voor een drastische vereenvoudiging van de eigenwoningregeling. “Daar is geen discussie over. Een aantal zaken moet fundamenteel anders. De eenvoud moet terug”, stelde paneldeelnemer Steven van Weyenberg, Tweede Kamerlid namens D66. Zijn partij wil de eigen woning echter in box 1 houden. “We willen belastingen en toeslagen over een breed front vereenvoudigen. Wij willen dat niet beperken tot alleen kopers maar ook huurders daarin betrekken.”
Peter Kavelaars, hoogleraar Fiscale Economie aan de Erasmus Universiteit, vindt die keuze niet juist. “Box 1 is er voor inkomen uit arbeid. De woning hoort in box 3.”
Namens het VFBO drong Paul van der Ploeg bij de politiek aan op urgentie. “We moeten niet wachten op een grote hervorming. De eigenwoningregeling moet met voorrang worden vereenvoudigd.”
Aanbevelingen voor de politiek
Concreet adviseert het VFBO een nieuw kabinet om zeven wijzigingen in de fiscale wetgeving rond eigenwoningbezit en -schulden door te voeren:
- Verhuis de eigen woning en de eigenwoningschuld van box 1 naar box 3;
- Neem een extra vrijstelling op voor de overwaarde eigen woning in box 3 (met maximum);
- Definitie van overwaarde eigen woning = WOZ minus álle box 3-schulden;
- Er is geen overgangsrecht (ook bestaand overgangsrecht vervalt);
- Regime voor kapitaalverzekeringen eigen woning vervalt (idem voor spaarrekeningen en beleggingsrechten eigen woning);
- Compenseer voor verlies hypotheekrenteaftrek in de vorm van een generieke, extra heffingskorting voor eigen woningbezitters (% van WOZ-waarde, met maximum);
- Overweeg om de ingangsdatum uit te stellen (bijvoorbeeld tot 1-1-2031), zodat belastingplichtigen tijd krijgen zich hierop voor te bereiden.
Voordelen stelselwijziging
Het VFBO benadrukt dat de zeven aanbevelingen vijf grote voordelen opleveren, te weten:
1) Sterke vereenvoudiging van de fiscale regelgeving;
2) Afnemende fiscale sturing van de woningmarkt;
3) Vrijstelling overwaarde stimuleert aflossen op álle schulden;
4) Heffingskorting woningbezit blijft eigenwoningbezit stimuleren;
5) Advieskwaliteit bepaalt de financieringskeuze in plaats van fiscale regelgeving.